Kumuk Masalları II

Kumuklar Dağıstan, Çeçenya, Osetya gibi Rusya’ya bağlı özerk cumhuriyetlerde yaşamaktadırlar. Bir kısım Kumuk Türk’ü de Rusya’nın Kafkasya’yı işgalinden sonra Türkiye’ye göç etmiştir. Kumukların zengin bir sözlü edebiyat geleneği vardır.  Sözlü edebiyat geleneğinin önemli bir bölümünü de masallar oluşturur. Bu kitapta Kumuk masallarından birkaç örneğe yer verilmiştir.

Bu kitapta bulunan masalların bir kısmı Dağıstan’ın Kumuklarla meskun bulunan Hasavyurt bölgesindeki Yahsay köyünden, Kayakent bölgesindeki Başlıkent köyünden, Endirey’den ve Dağıstan’ın Başkenti Mahaçkala’dan derlenmiş masallardır. Kitapta bulunan masalların pek çoğu ise Ayav Akavov’un farklı Kumuk bölgelerinden bizzat derlediği masallardır. Bu kitaptaki masalların tümü S.Ş. Haciyeva ve G.B. Musahanova tarafından yayına hazırlanarak Dağıstan Tarih, Dil ve Edebiyat Enstitüsü tarafından 1959 yılında Mahaçkala’da yayımlanan “Kumuklanı Yomakları va Habarları” adlı eser yoluyla bize ulaşmıştır.

Elinizdeki bu kitap Kumuk Masallarının ikinci cildini oluşturmaktadır. Kumuk masallarının ilk cildinde “Kumukların Masalları ve Habarları Hakkında Bir Nice Söz” başlığı altında S. Ş. Haciyeva ve G. B. Musahanova’nın Kumuk masalları hakkında hazırlayıp yayımladıkları bilgilendirici metin verilmiştir. Bu metnin orijinali “Kumuklanı Yomakları va Habarları” adlı eserin giriş bölümünde bulunmaktadır. Kitabın birinci cildindeki bu bölümde Kumuk masalları hakkında teferruatlı bilgi verildiği için tekrara düşmemek maksadıyla aynı bilgilere Kumuk masallarının ikinci cildi olan bu kitapta yer verilmemiştir.

Kumuk Masalları 2 kitabının giriş kısmında, kitapta yer alan masalların alındığı ilk kaynaklar belirtilmiştir. Buradaki masallar; gerçekçi masallar başlığı altında dört masal, olağanüstü masallar başlığı altında on masal şeklinde tasnif edilerek verilmiştir.

Kitabın birinci bölümünde gerçekçi masallar ve olağanüstü masallar olarak tasnif edilen on dört Kumuk masalının Türkiye Türkçesine aktarılmış şekli bulunmaktadır. Türkiye Türkçesine aktarılmış masalların tam karşı sayfasında masalların Kumuk Türkçesindeki karşılığı bulunmaktadır. Bu şekilde masalların karşılaştırmalı okunarak okuyucu tarafından Kumuk Türkçesinin tanıdık hale gelmesi ileri düzeyde de okuyucunun Kumuk Türkçesini öğrenmesi amaçlanmıştır.

Masalların Türkiye Türkçesine aktarımı yapılırken gramer yapıları birebir aktarılmaya çalışılmıştır. Birebir aktarma yapıldığında nadiren anlaşılması güçleşen cümlelere ve estetiğin bozulduğu görülen gramer yapılarına müdahale edilmiştir. Bu müdahaleler daha ziyade Kumuk Türkçesindeki “-p/(-ıp)” zarf-fiil ekinin “-arak”, “-ınca” gibi farklı zarf-fiil ekleriyle aktarılmasıdır.

Kitabın ikinci bölümünde, Kumukların kullanmakta olduğu Kiril alfabesi ile kitaba alınan masalların orijinal şekilleri verilmiştir. Bu bölümün başına Kumuk Türklerinin kullandığı alfabe de eklenmiştir. Bu şekilde ikinci bölümde verilen masalların orijinal Kumuk Türkçesi ile verilen masallarla karşılaştırma yapılarak Kiril alfabesinin öğrenilmesi de amaçlanmıştır.