LİTERATÜRDE MALİ İLLÜZYON, PARASAL ANESTEZİ VE TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE BİR MODEL İNŞAASI (1996- 2022) (E-Kitap]_{(In Literature, The Fiscal Illusion and The Monetary Anesthesia and A Model Building On The Turkish Economy (1996-2022) )}

Çalışma, mali aldanma olarak da ifade edilen mali illüzyonun ve özünde mali “aldatma/ uyutma” olan mali anestezinin literatür incelemesinden nitel analizden oluşmaktadır. Mali aldanma ile mali illüzyon arasındaki ortak nokta temelde, “aldanma- aldatmaya” ya dayalı olsa dahi, aldanmanın- aldatmanın kaynağı açısından çok büyük farklılık mevcuttur. Mali illüzyonun oluşumu “aldanma” olarak istisnai bir durum olurken, mali anestezi bir “kaza”dan çok “kasti” ve “menfaat” içeren bir durumdur. Bir başka deyişle, mali illüzyon hanehalkları ve firmaların merkezi veya yerel yönetimlerin bütçeleme faaliyetleri ile ilgili olarak bilgi noksanlığına, ihmalkarlığına dayanarak veya bir şekilde manipulasyonu ile ortaya çıkmaktadır. Oysa mali anestezi, hanehalkı ve firmanın rasyonel olarak durumu bilmelerine rağmen, yerel ve merkezi yönetimlerin özellikle artan kamu harcamalarını finanse etmek için bütçeleme faaliyetlerini, politik getiriler elde etmek amacıyla gerçekleştirmeleri sonucu doğmaktadır. Mali anesteziye karşı genellikle güçlü bir kamu muhalefeti ortaya çıkmamaktadır. Zira merkezi ve yerel yönetimler, özünde yasa yapıcı olduklarından, özellikle yasal çerçeveyi kendi lehlerine düzenleyebilmektedir. Ayrıca, merkezi ve yerel yönetimlerin sağlık ve güvenlik gerekçeleriyle de mali anesteziye başvurmaları söz konusudur. Buna rağmen, dünya ülkelerinde özellikle şeffaflık ilkesi çerçevesinde artan devletin faaliyetleri de mercek altına alınmaya başlanmıştır. Özellikle vergi mükelleflerinin adalet ve eşitlik ilkeleri çerçevesinde yaptıkları ödemelerin hangi faaliyet alanlarında harcandığını sorgulaması mali illüzyon ve mali anestezi konularını gündeme getirmiştir.